این مقاله به همت آقای سعید صبور تهیه و در فروردین ماه 1387 در جلسه هفتگی گروه کوه نوردی تهران تدریس شده است .

بااهمیت دادن به گزارش وگزارش نویسی در ورزش کوهنوردی ، ضمن ماندگار ساختن فعالیت های خود ، فرهنگ نوشتاری ورزش کوهنوردی را گسترش دهیم ، ظرفیت های نقد وبررسی را بوجود آوریم و بدنبال آن شاهد رشد و شکوفائی ایده ها ، طرح های نو در کوهنوردی کشورمان باشیم.                                             

مقدمه

لزوم واهمیت گزارش وگزارش نویسی ازبرنامه های کوهنوردی وگستره تاثیرگذاری آن ازجمله مباحثی میباشدکه می بایست توسط کوهنوردان ،مسئولین تشکل های کوهنوردی ومسئولین مراجع رسمی این ورزش بیش ازپیش مورد توجه قرار گیرد .                                          

ازجمله مواردی که میتوان براساس آن بر میزان اهمیت این موضوع بدان تاکید نمود ، عبارتند از:                           

1 –هربرنامه کوهنوردی چه باموفقیت همراه باشدوچه به دلایلی به اهداف خود نرسد،درهردو حالت دریک امر دارای نقطه مشترک میباشدوآن اجرای برنامه است .هربرنامه ای که بااهداف مشخص درذهن کوهنورد شکل میگیرد و به اجرا درمی آید درواقع همانند اثری است که توسط صاحب اثرمتولد میگردد.(مانند شعری که ازذهن شاعر بر روی اوراق دفتر شعرش جاری میشود ویانقشی که بربوم نقاش شکل میگیرد .)درصورتی که برنامه به اجرادرآمده گزارش نویسی نشود بی گمان پس از چند گاهی حتی در ذهن طراح و سرپرست برنامه نیز کمرنگ میشود ،گوئی اصلا" وجود نداشته است .                                            

2 –تنها با درج رویدادها ونحوه اجرای برنامه درگزارش ، میتوان به نقاط ضعف وقوت مسئولین واعضاء برنامه پی برد .اطلاعات بدست آمده ازگزارش برنامه وتوجه به آنها شناخت مسئولین فنی باشگاهها ،گروهها ومحافل کوهنوردی رانسبت به سرپرستان واعضاء خود افزایش میدهد  .

3 – تحلیل ونقد بررسی برنامه های کوهنوردی تنها درزمانی قابل انجام است که گزارش های دقیقی ازبرنامه دردست باشد .بدیهی است بوجود آمدن فرهنگ نقد وبررسی یکی از روشهای بسیار تاثیرگذار درزمینه ارتقاء و پویائی سطح کوهنوردی میباشد .(مطالعه گزارش ها ،نقد وبررسی برنامه ها توسط اهل فن ،خود موجب بوجود آمدن ارزش برای برنامه های کوهنوردی میگردد . )                                           

 4- ایجادسطح بندی برنامه های کوهنوردی تنها ازطریق انجام ،ارائه گزارش وسپس جلب نظر صاحب نظران امکان پذیر میباشد .لازم به ذکر است ،سطح بندی برنامه های کوهنوردی ،یکی از روشهایی میباشدکه براساس آن میتوان به کارآموزان ومشتاقان نوآموز کوهنوردی کمک نمود تاتجربیات لازم را به درستی ودرشرایط امن کسب نمایند .                

5 – توجه به تهیه گزارش ،کوهنوردان وبخصوص سرپرستان برنامه های کوهنوردی راملزم به مطالعه وتمرکز بیشتر بر روی برنامه مینماید ، این مهم خود باعث میگردد اعضاء داوطلب برای شرکت دربرنامه یا آنچه احتمالا" با آن روبرو خواهند شد بیشتر آشنا شوند وازنظر ذهنی وآمادگی بدنی وتجهیز تدارکات خود را آماده نمایند و درنتیجه احتمال بروز حادثه در اثر عدم اطلاع ویژگی های برنامه به کمترین میزان خود برسد.     

6- تهیه و به روز نگه داشتن کارنامه فنی کوهنوردان توسط مسئولین باشگاه ها وگروه ها از نکاتی است که می بایست بدان توجه ویژه ای شود . تهیه گزارش برنامه وارزیابی عملکرد افراد درگیر در برنامه تنها روش مستند برای تهیه کارنامه فنی کوهنوردان است .                      

 7- توجه به گزارش و گزارش نویسی در کوهنوردی یکی از اصولی ترین راههای توسعه وارتقاء فرهنگ نوشتاری در کوهنوردی میباشد . 

8- عدم توجه به فرهنگ گزارش نویسی ، کوهنوردی را از نظر تاریخ نگاری دچار مشکلات می نماید . چه کوهنوردان بزرگ وچه برنامه های شاخصی که بدلیل عدم توجه به گزارش نویسی ویا انعکاس آن قابلیت درج در تاریخ کوهنوردی را ازدست داده و یا میدهند  .                    

9 – گزارش نویسی تنها راه معرفی درست مناطق کوهنوردی ، طبیعی و فنی میباشد .                                                                    

10- تکمیل آرشیو گروهها به منظورمستند سازی وتاریخ نگاری فعالیت ایشان وهمچنین بهره گیری اعضاء جدید ازتجربیات نسل قبل .           

بخش اول : تعاریف

تعریف گزارش (به معنی عام کلمه ) :

• لغت گزارش به معنی : به جای آوردن ، انجام دادن ، اظهار نظر کردن ، درمیان نهادن وشرح وتفسیرکردن است .                  
• گزارش دراصطلاح به مطلبی گفته میشود که از شرح ، تفسیر ، بیان ، تحلیل مطلب و نیز علل مسائل خاص گفتگو کند .             

تعریف گزارش دررابطه با برنامه های کوهنوردی :

اثری مکتوب ، که درآن ضمن شرح وبیان چگونگی شکل گیری برنامه ، نحوه اجرا و نتایج حاصل از آن در خصوص  مسائل مرتبط نیز اظهار نظر میشود و پیوست ها وضمائم جزءلاینفک آن بشمار می رود  .                                                       

تعریف گزارش نویسی :

گزارش نویسی عبارت است از: به تحریر درآوردن اخبار ، اطلاعات ، حقایق ، علل مسائل و رویدادها و تجزیه و تحلیل منطقی آنها براساس دو اصل "ساده نویسی " و "سالم نویسی ".            

مخاطب گزارش کیست :

- قبل ازاینکه تصمیم به تدوین گزارش بگیرید باید بدانید که گزارش را برای چه شخصی یا اشخاصی تهیه می کنید. در واقع چه کسی یا کسانی ، براساس گزارش شما تصمیم گرفته واقدام خواهند کرد . 

- گستره مخاطبین گزارش برنامه کوهنوردی طیف های مختلفی را در بر می گیرند که شامل نو آموزان عرصه کوهنوردی تا مربیان خود شما هستند .                                               

- علاقه مندان به کوه و کوهنوردی بصورتی پیوسته وارد این عرصه می شوند . آنچه برای یک کوهنورد باتجریه ملکه ذهن شده و بصورتی خود به خود به انجام می رسد ، برای کار آموزان کوهنوردی امری با اهمیت می باشد که می بایست مورد توجه قرار گیرد .                                                                     

- گزارش نویس برنامه کوهنوردی ، همواره می بایست خود را درجایگاه مخاطب نیز قرار دهد . مطالب خود را به نحوی تنظیم و تدوین نماید که واضح و قابل استفاده باشد و خواننده بتواند با شرایط حاکم بر برنامه ارتباط برقرار نماید.                          

بخش دوم : یادداشت برداری و ثبت موارد مورد نیاز در تهیه گزارش برنامه کوهنوردی

الف – مواردی که قبل از انجام برنامه می بایست به آنها توجه نمود :                                                 

• چگونگی شکل گیری ذهنی برنامه :                                 

شیوه انتخاب اهداف کوهنوردی – خواه براساس طرحی پویا ، منطقی ومستمر باشد و خواه تنها براساس جاذبه های طبیعی ، ماجراجویانه و یا سایر جذابیت ها – همواره از مواردی بشماره می رود که نه تنها خواننده گزارش را به فضای برنامه نزدیک می کند بلکه از طریق آن می توان به تجربیات و نکات آموزش وقابل بررسی نیز پی برد.                                                    

توجه به این مهم ، خواننده گزارش را با خلاقیت بکار گرفته شده در انتخاب اهداف کوهنوردی توسط طراح و سرپرست برنامه آشنا میکند.                                                                    

• مشخص نمودن نتایج بررسی ، مطالعه و اطلاعات جمع آوری شده در زمینه برنامه کوهنوردی، شامل :                                

1- تهیه نقشه توپوگرافی با دقت 50000/1 ویا 25000/1ازمنطقه .

2 –تهیه کروکی ازمسیر(خواه مسیر کوهپیمائی باشد خواه مسیری برروی دیواره ) براساس گزارش برنامه های قبلی .

3-تهیه و مطالعه آخرین گزارش برنامه های صورت گرفته برروی مسیر و استخراج اطلاعات آن با توجه به فصل برنامه صورت گرفته ، تعداد نفرات و سایر مواردی که مشابه و یا غیرمشابه است .

4-تهیه فهرستی از نکات مهم که درطول اجرای برنامه همواره می بایست مورد توجه باشد مانند:

محل چشمه ها ومنابع آبی .

ویژگیهای مسیر به لحاظ  گرده ای بودن و یا وجود مسیر مالرو.

ویژگیهای مسیر فنی به لحاظ وضعیت کارگاهها و حمایت های میانی مورد لزوم .

مناطقی که برای شب مانی میتوان ازآن استفاده کرد.

نشانه های طبیعی ومصنوعی (تابلو راهنما) درطول مسیر .

5 –  فواصل زمانی بین نقاط مختلف و موثر.

6 – تهیه فهرستی ازمختصات جغرافیائی نقاط کلیدی و تلفیق با نقشه توپوگرافی منطقه .

7 – گفتگو باکسانی که پیش از ما برروی مسیر و یا منطقه فعالیت کرده بودند و کسب اطلاع از منابع آبی ،ویژگیهای فنی ،تجهیزات مورد نیاز براساس شرایط فصلی .                                      

8- نوع جاده و مسیر حرکت به سمت مبدا شروع برنامه (بزرگراه – جاده ترانزیت – جاده آسفالت – شوسه – خاکی – جیپ رو

9- نوع وسائل نقلیه وایاب و ذهاب عمومی به همراه مبدأ وساعت حرکت آنها .                                                             

10- بدست آوردن آخرین اطلاعات موجود در مورد زمان بندی های بدست آمده توسط تیم های قبلی .                                      

11- کسب اطلاع از وجود احتمالی راهنمایان محلی ، افراد مطلع منطقه ، نزدیکترین مراجع انتظامی و درمانی ، امکانات اقامتی (خانه روستائی ، پناهگاه ، جانپناه و...).                                      

12-کسب اطلاع از آنتن دهی تلفن همراه درمنطقه و نزدیکترین شبکه ارتباطی به مسیر.                                                

13- توجه به ارزشهای فنی برنامه و آمادگی های مورد لزوم برای شرکت کنندگان .                                                       

·         جمع آوری اطلاعات تاریخی (درصورت امکان ) درمورد مسیر، ازنظر اولین فعالیت های انجام شده در فصول مختلف ، شناسنامه مسیر (مسیرهای فنی ) ودیگر موارد ... (بسیار پیش آمده است که به دلیل عدم اطلاع کوهنوردان جوان ازفعالیت های نسل قبل وعدم وجود گزارش مشخص از مسیری خاص ، سوءتفاهم درمورد اولین بودن بر روی مسیر بوجود آمده است .)                

·         کسب اطلاعات درزمینه جاذبه های گردشگری (تاریخی ، طبیعی ، مردم شناسی و...) درحوزه ای که هدف برنامه کوهنوردی در آن قراردارد . بسیار پیش خواهد آمد که میتوان ضمن انجام یک فعالیت کوهنوردی دیداری نیز ازجاذبه های گردشگری منطقه داشت .    

·         تهیه فهرستی از شرکت کنندگان دربرنامه ومشخص نمودن مسئولیتهای آنها (مسئول فنی برنامه ، مسئول تدارکات ، مسئول مالی و...)

ب – مواردی که درطول اجرای برنامه می بایست توسط گزارشگر یادداشت برداری و ثبت گردد:                              

• ویژگی های مسیر ازنظر:

1-مسیرپاکوب ،راه مالرو

2-شیب های بهمن گیر.  

3-موقعیت های یال ها ، دسترسی به خط الراس ، گردنه .

   4- مسیر گرده ای ودست به سنگ .

5-درجه سختی درطول های مختلف .

6- مسیرهای مختلف فرود و صعود .                      

7 –محل شب مانی و کمپ  . 

• زمان بندی های بدست آمده در نقاط حساس و موثر (مانند فواصل زمانی مابین کارگاه ها ، زمان رسیدن به منابع آبی ، اول یال ، ابتدای دره ، رسیدن به گردنه و...)                                   
• ثبت نقاط با استفاده از سیستم ناوبری GPS.
• میزان ارتفاع گرفتن براساس زمان (معمولا درشیب های متوسط یک تیم متوسط ساعتی سیصد مترارتفاع میگیرد).
• میزان و تعداد استراحت های بعمل آمده .
• تغذیه مورد استفاده درطول مسیر و برنامه .
• شب مانی ها واقامت های تیم در طول برنامه .
• شرایط جوی حاکم بر منطقه .
• پوشش گیاهی و تنوع جانوری مشاهده شده براساس شرایط فصلی .
• وضعیت نزدیکترین روستاهای اطراف مسیر .
• تصمیم های اخذ شده توسط مسئولین برنامه .
• حوادث و ماجراهای اتفاق افتاده .
• خاطرات و شرایط روحی شرکت کنندگان در برنامه .

ج- مواردی که در پایان برنامه می بایست مورد توجه گزارشگر قرار گیرد .

• هزینه های انجام گرفته شده تا آخرین مرحله برنامه به تفکیک نوع هزینه : هزینه ایاب و ذهاب ، هزینه تغذیه ، هزینه لوازم فنی مورد استفاده در طی برنامه ، هزینه های جانبی برنامه .
• فهرستی از مواد غذائی وهمچنین برنامه غذائی مورد استفاده . 
• فهرستی از تجهیزات فنی ، پوشاک و سایر موارد استفاده شده دربرنامه بعلاوه لزوم استفاده و نقاط ضعف و قوت آنها .
• مشخص نمودن نقاط ضعف برنامه و انعکاس نظر اعضاء تیم در پایان برنامه .
• مشخص نمودن پیشنهادات وایده هائی که دربهتر برگزارشدن برنامه میتوان درنظر گرفت .
• تقدیر و تشکر از کسانی که دراجرای برنامه همکاری نموده اند .

بخش سوم : مرحله نگارش گزارش

دراین مرحله با استفاده از یادداشت های ثبت شده درطول اجرای برنامه وهمچنین اطلاعات کسب شده در ابتدای برنامه و با استفاده ازفن گزارش نویسی میتوان اقدام به نگارش گزارش نمود .

خوب اندیشیدن وتمرکز داشتن ، مایه نگارش است . نگارش خوب به سرمایه های علمی ، مطالعه ، آگاهی ، احاطه به موضوع ، دقت و تمرین نیاز دارد .

گزارش اثر بخش نخواهد بود مگر آنکه علاوه بر شیوائی سخن ، به نکات اساسی برشمرده شده زیر توجه نماید :

1-فکر کردن قبل ازنوشتن .

2- توجه به هدف ، موضوع وارتباط منطقی بین اجزاء گزارش .

3 – درنظرگرفتن خواننده .

4 –آگاهی به نکات دستوری وجمله بندی درحد لزوم .  

5 – رعایت اصول نگارش و املاء .    

6 – رعایت ادب و نزاکت در گزارش .  

7 – رعایت اصل صداقت در گزارش نویسی ، هیچگاه واقعیت ها را فدای مصلحت اندیشی نکنید .

8 – ترجیح ساده نویسی بر پیچیده نویسی .   

9 – استفاده از خط نگارش و کادربندی مناسب .

              10- پرهیز از به کار بردن لغات وترکیبات دور از ذهن .

11 - به کار بردن لغات ، اصطلاحات یا عباراتی که معانی قطعی ومشخص دارند.

12 –بیان حقایق بی آنکه قصد برانگیختن احساسات را داشته باشد .   

13 – حفظ ترتیب و توالی روز های  برنامه  در گزارش . 

14 – بازبینی و تصحیح  متن گزارش .              

بخش چهارم : ضمائم وپیوست های گزارش برنامه :

الف ) نقشه وکروکی از مسیر :

گزارش کامل یک برنامه کوهنوردی باید به همراه نقشه منطقه و کروکی محل اجرای برنامه از آغاز تاپایان برنامه باشد .

• نقشه های 50000/1 و 25000/1 سازمان جغرافیائی ارتش وسازمان نقشه برداری بهترین منابع موجود دراین زمینه می باشند .
• کروکی مسیر اجرای برنامه از آغاز حرکت تا هدف برنامه واحیانا" راه یا مسیر برگشت (در صورتی که متفاوت ازمسیر بازگشت باشد.) این کروکی می بایست منطبق بر نقشه های توپوگرافی منطقه باشد .
• مشخص نمودن نقاط ثبت شده با دستگاه GPS (مختصات جغرافیائی : طول وعرض جغرافیائی ) برروی کروکی مسیر
• مشخص نمودن ویژگی مسیراز نظر عوارض سطحی زمین ومسیر برروی کروکی (مالرو _ پاکوب _ شیب بهمنی _شن اسکی _ گرده سنگی و...)
• تعیین ساعت از یک نقطه مشخص تا نقطه مشخص دیگر وثبت آن برروی کروکی .
• استفاده ازعلائم و راهنماهای استاندارد و شناخته شده جهت نشان دادن : شهرها، روستاها، نقاط کلیدی مسیر (یال ، خط الراس ، گردنه ، نهرها وچشمه ها ، دیواره ، پرتگاه و...) ، امکانات موجود درمسیر .
• استفاده از قلم های رنگی در نشان دادن عوارض زمین ، مسافت ها وغیره بر روی نقشه توپوگرافی.
• ثبت شمال مغناطیسی .
• ثبت نام و نام خانوادگی رسم کننده کروکی با امضاء و تاریخ رسم کروکی .

ب ) عکس های برنامه و مسیر :

یک گزارش کامل کوهنوردی باید به همراه عکس یا فیلم برنامه نیز باشد که شامل :

• عکس از مبدا حرکت برنامه .
• عکس از نفرات شرکت کننده در برنامه .
• عکس ازنقاط کلیدی در طی مسیر .
• عکس ازمحل شب مانی وکمپ .
• عکس از پوشش گیاهی ودر صورت امکان جانوری منطقه .
• عکس از ساکنین محلی و بومی (بدون ایجاد ناراحنی وحساسیت .)
• عکس از هدف برنامه (قله – دیوار –آبشار و...)

                               

سایرموارد دررابطه با گزارش وگزارش نویسی کوهنوردی :

1-قید نظرات نویسنده گزارش در مورد سرپرست ونفرات شرکت کننده در برنامه .

2- ارسال گزارش (درصورت صلاحدید و نیاز) به فدراسیون ، هیات های کوهنوردی ، مجله های ورزشی ، سایت های اینترنتی معتبر و ...).

3- یک گزارش خوب و کامل باید راهنمائی دقیق و جامع جهت استفاده دیگر گروها وتیم ها باشد.

4-همواره لازم است نسخی از گزارش برنامه به باشگاهها ، گروهها و... ارسال گردد .

 

 

 

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: